Kinh Pháp Môn Căn Bản

Trung Bộ Kinh
Majjhima Nikaya
1. Kinh Pháp Môn Căn Bản
(Mùlapariyàya sutta)

Mục Lục kinh Trung Bộ

TẬP I	(KINH SỐ 1 - 50)
1. Kinh Pháp môn căn bản	26. Kinh Thánh cầu
2. Kinh Tất cả lậu hoặc	27. Tiểu kinh Ví dụ dấu chân voi
3. Kinh thừa tự Pháp	28. Ðại kinh Ví dụ dấu chân voi
4. Kinh Sợ hãi và khiếp đảm	29. Ðại kinh Ví dụ lõi cây
5. Kinh Không uế nhiễm	30. Tiểu kinh Ví dụ lõi cây
6. Kinh Ước nguyện	31. Tiểu kinh Khu rừng sừng bò
7. Kinh Ví dụ tấm vải	32. Ðại kinh Khu rừng sừng bò
8. Kinh Ðoạn giảm	33. Ðại kinh Người chăn bò
9. Kinh Chánh tri kiến	34. Tiểu kinh Người chăn bò
10. Kinh Niệm xứ	35. Tiểu kinh Saccaka
11. Tiểu kinh Sư tử hống	36. Ðại kinh Saccaka
12. Ðại kinh Sư tử hống	37. Tiểu kinh Ðoạn tận ái
13. Ðại kinh Khổ uẩn	38. Ðại kinh Ðoạn tận ái
14. Tiểu kinh Khổ uẩn	39. Ðại kinh Xóm ngựa
15. Kinh Tư lượng	40. Tiểu kinh Xóm ngựa
16. Kinh Tâm hoang vu	41. Kinh Saleyyaka
17. Kinh Khu rừng	42. Kinh Veranjaka
18. Kinh Mật hoàn	43. Ðại kinh Phương quảng
19. Kinh Song tầm	44. Tiểu kinh Phương quảng
20. Kinh An trú tầm	45. Tiểu kinh Pháp hành
21. Kinh Ví dụ cái cưa	46. Ðại kinh Pháp hành
22. Kinh Ví dụ con rắn	47. Kinh Tư sát
23. Kinh Gò mối	48. Kinh Kosampiya
24. Kinh Trạm xe	49. Kinh Phạm thiên cầu thỉnh
25. Kinh Bẫy mồi	50. Kinh Hàng ma

TẬP II	(KINH SỐ 51 - 100)
51. Kinh Kandaraka	76. Kinh Sandaka
52. Kinh Bát thành	77. Ðại kinh Sakuludayi
53. Kinh Hữu học	78. Kinh Samanamandika
54. Kinh Potaliya	79. Tiểu kinh Sakuludayi
55. Kinh Jivaka	80. Kinh Vekhanassa
56. Kinh Ưu-ba-ly	81. Kinh Ghatikara
57. Kinh Hạnh con chó	82. Kinh Ratthapala
58. Kinh Vương tử Vô-úy	83. Kinh Makhadeva
59. Kinh Nhiều cảm thọ	84. Kinh Madhura
60. Kinh Không gì chuyển hướng	85. Kinh Vương tử Bồ-đề
61. Kinh Giáo giới La-hầu-la ở Am-bà-la	86. Kinh Angulimala
62. Ðại kinh Giáo giới La-hầu-la	87. Kinh Ái sanh
63. Tiểu kinh Malunkyaputta	88. Kinh Bahitika
64. Ðại kinh Malunkyaputta	89. Kinh Pháp trang nghiêm
65. Kinh Bhaddali	90. Kinh Kannakatthala
66. Kinh Ví dụ con chim cáy	91. Kinh Brahmayu
67. Kinh Catuma	92. Kinh Sela
68. Kinh Nalakapana	93. Kinh Assalayana
69. Kinh Gulissani	94. Kinh Ghotamukha
70. Kinh Kitagiri	95. Kinh Canki
71. Kinh Vacchagotta về tam minh	96. Kinh Esukari
72. Kinh Vacchagotta về lửa	97. Kinh Dhananjani
73. Ðại kinh Vacchagotta	98. Kinh Vasettha
74. Kinh Trường Trảo	99. Kinh Subha
75. Kinh Magandiya	100. Kinh Sangarava

TẬP III	(KINH SỐ 101 - 152)
101. Kinh Devadaha	127. Kinh A-na-luật
102. Kinh Năm và Ba	128. Kinh Tùy phiền não
103. Kinh Nghĩ như thế nào?	129. Kinh Hiền ngu
104. Kinh Làng Sama	130. Kinh Thiên sứ
105. Kinh Thiện tinh	131. Kinh Nhất dạ hiền giả
106. Kinh Bất động lợi ích	132. Kinh A-nan nhất dạ hiền giả
107. Kinh Ganaka Moggalana	133. Kinh Ðại Ca-chiên-diên nhất dạ hiền giả
108. Kinh Gopaka Moggalana	134. Kinh Lomasakangiya nhất dạ hiền giả
109. Ðại kinh Mãn nguyệt	135. Tiểu kinh Nghiệp phân biệt
110. Tiểu kinh Mãn nguyệt	136. Ðại kinh Nghiệp phân biệt
111. Kinh Bất đoạn	137. Kinh Phân biệt sáu xứ
112. Kinh Sáu thanh tịnh	138. Kinh Tổng thuyết và biệt thuyết
113. Kinh Chân nhân	139. Kinh Vô tránh phân biệt
114. Kinh Nên hành trì, không nên hành trì	140. Kinh Giới phân biệt
115. Kinh Ða giới	141. Kinh Phân biệt về sự thật
116. Kinh Thôn tiên	142. Kinh Phân biệt cúng dường
117. Ðại kinh Bốn mươi	143. Kinh Giáo giới Cấp Cô Ðộc
118. Kinh Nhập tức Xuất tức niệm	144. Kinh Giáo giới Channa
119. Kinh Thân hành niệm	145. Kinh Giáo giới Phú-lâu-na
120. Kinh Hành sanh	146. Kinh Giáo giới Nandaka
121. Kinh Tiểu không	147. Tiểu kinh giáo giới La-hầu-la
122. Kinh Ðại không	148. Kinh Sáu sáu
123. Kinh Hy hữu vị tằng hữu pháp	149. Ðại kinh Sáu xứ
124. Kinh Bạc-câu-la	150. Kinh Nói cho dân chúng Nagaravinda
125. Kinh Ðiều ngự địa	151. Kinh Khất thực thanh tịnh
126. Kinh Phù-di	152. Kinh Căn tu tập

Như tôi đã nghe.

Một thời Thế Tôn trú tại (tụ lạc) Ukkattha, trong rừng Subhaga (rừng Hạnh Phúc), dưới gốc cây Sa-la vương. Tại phòng ấy, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo: "Các Tỷ-kheo!". - "Bạch Thế Tôn", những Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói: " Tỉ các Tỷ-kheo. Ta sẽ giải cho các Người "Pháp môn căn bản tất cả pháp". Hãy nghe và khéo tác ý, Ta sẽ nói". - "Thưa thưa, bạch Thế Tôn", những Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:

(Phạm Phú)

-- Này Tỷ-kheo, ở đây, có phàm phu ít nghe, không được thấy các bậc Thánh, không hoàng pháp các bậc Thánh, không tu tập các bậc Thánh, không được thấy các bậc Chơn nhân, không suy nghĩ pháp các bậc Chơn nhân, không tu tập pháp các bậc Chơn nhân, tưởng tri địa đại là địa đại. Vì tưởng tri địa đại là địa đại, người ấy nghĩ đến địa đại, nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, người ấy nghĩ: "Địa đại là của ta" - giáo dục hỷ địa đại. Vì sao vậy? Ta nói người đó không phải tiền địa đại.

Người ấy tưởng tri thủy đại là thủy đại. Vì tưởng tri thủy đại là thủy đại, người ấy nghĩ đến thủy đại, nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với thủy đại, nghĩ đến (tự ngã) như là thủy đại, người suy nghĩ: "Thủy đại là của ta" - giáo dục thủy đại. Vì sao vậy? Ta nói người ấy không phải hoàng thủy đại.

Người ấy tưởng tri hương đại là hương đại. Vì tưởng tri hỏa đại là hỏa đại, người ấy nghĩ đến hỏa đại, nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với hỏa đại, nghĩ đến (tự ngã) như là hỏa đại, người nghĩ: "Hỏa đại là của ta" - giáo dục hương thơm đại. Vì sao vậy? Ta nói người đó không phải tiền tri hương đại.

Người ấy tưởng tri phong đại là phong đại. Vì tưởng tri phong đại là phong đại, người ấy nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với phong đại, nghĩ đến (tự ngã) như là phong đại, người ý nghĩ: "Phong đại là của ta"- giáo hỷ phong đại . Vì sao vậy? Ta nói người đó không tiền phong đại.

Người ấy tưởng tri Sanh vật là Sanh vật... Người ấy tưởng tri chư Thiên là thần Thiên... Người ấy tưởng tri Sanh chủ là Sanh chủ... Người ấy tưởng tri Phạm thiên là Phạm thiên... Người ấy Tưởng tri Quang âm thiên là Quang âm thiên... Người ý tưởng tri Biến sạch thiên là Biến sạch thiên... Người ý tưởng tri Quảng quả thiên là Quảng quả thiên... Người ấy tưởng tri Abhibhù (Thắng Giả) là Abhibibhu...

Người ấy tưởng tri Không vô biên xứ là Không vô biên xứ... Người ấy tưởng tri vô thức biên xứ là Thức vô biên xứ... Người ấy tưởng tri Vô sở hữu xứ là Vô sở hữu xứ... Người ấy Tưởng tri Phi tưởng phi phi tưởng xứ là Phi tưởng phi phi tưởng xứ...

Người ấy ý tưởng tri sở hữu là cơ sở kiến... Người ấy ý tưởng tri sở văn là cơ sở văn... Người ấy ý tưởng tri sở tư niệm là sở tư tưởng... Người ấy ý tưởng tri cơ sở tri là sở tri...

Người ấy tưởng tri đồng nhất là đồng nhất... Người ấy tưởng tri sai biệt là sai biệt... Người ấy tưởng tri tất cả là tất cả...

Người ấy tưởng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì tưởng tri Niết-bàn là Niết-bàn, người nghĩ đến Niết-bàn, nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn. Nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, người ấy nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Ta nói: Người ấy không đước tri Niết-bàn.

(Vị hữu học)

Này Tỷ-kheo, có Tỷ-kheo, hữu học tâm chưa thành vật, đang sống cần cầu vô thượng an ổn khỏi đau khổ. Vị ấy thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng tri địa đại là địa đại, vị ấy đã không nghĩ đến địa đại, đã không nghĩ (tự ngã) đối chiếu với địa đại, đã không nghĩ (tự ngã) như là địa đại, đã không nghĩ: "Địa đại là của ta”, - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Ta nói vị ấy có thể Tiền tri địa đại.

Vị ấy thắng tri thủy đại... hỏa đại... phong đại... Sanh vật... chư Thiên... Sanh chủ... Phạm thiên... Quang âm thiên... Biến sạch thiên.. . Quảng quả thiên... Abhibhù (Thắng Giả)... Không vô biên xứ... Thức vô biên xứ... Vô sở hữu xứ... Phi tưởng phi phi tưởng xứ... sở hữu... sở hữu văn... sở hữu tư nhân... sở hữu trí tuệ... đồng nhất... nói... tất cả...

Vị ấy thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn; Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, vị ấy đã không nghĩ đến Niết-bàn, đã không nghĩ (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, đã không nghĩ (tự ngã) như Niết-bàn, đã không nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - không đức hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Ta nói vị ấy có thể Đước Niết-bàn.

(Bậc A-la-hán - I)

Lại nữa, đây các Tỷ-kheo, có Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, các cấp hoặc đã tận, tu hành thành mãn, các công việc nên làm làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã thành đạt lý tưởng , đã tận dụng trừ kiết sử, chánh trí thoát. Vị ấy thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng tri địa đại là địa đại, vị ấy không nghĩ đến địa đại, không nghĩ (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta " - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Ta nói vị ấy đã tiền tam địa đại.

Vị ấy thắng tri thủy đại... hỏa đại... phong đại... sanh vật... chi thiên... Sanh chủ... Phạm thiên... Quang âm thiên... Biến sạch thiên.. . Quảng quả thiên... Abhibhù (Thắng Giả)... Không vô biên xứ... Thức vô biên xứ... Vô sở hữu xứ... Phi tưởng phi phi tưởng xứ... sở hữu... sở văn... sở hữu tư tưởng... sở hữu trí... đồng nhất... nói nói... tất cả... Vị ấy thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, vị ấy không nghĩ đến Niết-bàn, vị ấy không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như Niết-bàn, không nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - không đức hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Ta nói vị ấy đã đước Niết-bàn”.

(Bậc A-la-hán - II)

Lại nữa, đây các Tỷ-kheo, có Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, các cấp hoặc đã tận, tu hành thành mãn, các công việc nên làm làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã thành đạt lý tưởng , đã tận dụng trừ kiết sử, chánh trí thoát. Vị ấy thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng trí địa đại là địa đại, vị ấy không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta" - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Vì vị trí này không có tham dục nên nhờ tham dục đã được trừ đoạn.

Vị ấy thắng tri thủy đại... lửa đại... Vị ấy thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, vị ấy không nghĩ đến Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - không giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Vì nó không có tham dục nên nhờ tham dục đã được trừ đoạn.

(Bậc A-la-hán - III)

Lại nữa, đây các Tỷ-kheo, có Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, các cấp hoặc đã tận, tu hành thành mãn, các công việc nên làm làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã thành đạt lý tưởng , đã tận dụng trừ kiết sử, chánh trí thoát. Vị ấy thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng tri địa đại là địa đại, vị ấy không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta" - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Vì nó không có sân hận, nhờ sân hận đã được đoạn trừ.

Vị ấy thắng tri thủy đại... lửa đại... Vị ấy thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, vị ấy không nghĩ đến Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - không giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Vì vị ấy không có sân hận, nhờ sân hận đã được đoạn trừ.

(Bậc A-la-hán - IV)

Lại nữa, đây các Tỷ-kheo, có Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, các cấp hoặc đã tận, tu hành thành mãn, các công việc nên làm làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã thành đạt lý tưởng , đã tận dụng trừ kiết sử, chánh trí thoát. Vị ấy thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng trí địa đại là địa đại, vị ấy không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta" - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Vì nó không có si mê, nhờ si mê đã được đoạn trừ.

Vị ấy thắng tri thủy đại... lửa đại... Vị ấy thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, vị ấy không nghĩ đến Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ: “Niết-bàn là của ta” - không giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Vì nó không có si mê, nhờ si mê đã được đoạn trừ.

(Đấng Như Lai - I)

Này các Tỷ-kheo, Như Lai là bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng tri địa đại là địa đại, Ngài không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta " - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Ta nói vì Như Lai hiện tiền địa đại.

Như Lai thắng tri thủy đại... hỏa đại... Như Lai thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì chiến thắng Niết-bàn là Niết-bàn, Như Lai không nghĩ đến Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ: "Niết-bàn là của ta" - không giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Ta nói vì Như Lai đã đước Niết-bàn.

(Đấng Như Lai - II)

Này các Tỷ-kheo, Như Lai là bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, thắng tri địa đại là địa đại. Vì thắng tri địa đại là địa đại, Như Lai không nghĩ đến địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với địa đại, không nghĩ đến (tự ngã) như là địa đại, không nghĩ: "Địa đại là của ta" - không giáo dục địa đại. Vì sao vậy? Vì Như Lai biết rằng: “Dục hỷ là căn bản của đau khổ, từ hữu, sanh khởi, và già và chết đến với các vật sinh”. Do vậy, này các Tỷ-kheo, Ta nói vì Như Lai, với diệt trừ hoàn toàn các ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, sự xả ly, sự từ bỏ hoàn toàn các ái, đã chơn chánh giác ngộ vô thượng đẳng đẳng giác giác.

Như Lai thắng tri thủy đại... hỏa đại... Như Lai thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn. Vì thắng tri Niết-bàn là Niết-bàn, Như Lai không nghĩ đến Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) đối chiếu với Niết-bàn, không nghĩ đến (tự ngã) như là Niết-bàn, không nghĩ: “Niết-bàn là của Ta” -- không giáo hỷ Niết-bàn. Vì sao vậy? Vì Như Lai biết rằng: “Dục hỷ là căn bản của đau khổ, từ hữu, sinh khởi khởi, và già chết đến với vật sinh vật”. Do vậy, này các Tỷ-kheo, Ta nói vì Như Lai, với diệt trừ hoàn toàn các ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, sự xả ly, trừ bỏ hoàn toàn các ái, đã chơn chánh giác ngộ vô thượng đẳng đẳng giác giác."

Như vậy, Thế Tôn thuyết giảng. Tỷ-kheo ấy hoan hỷ tín thọ giảng dạy của Thế Tôn. [*]

Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt

[*] Dựa theo các bản dịch tiếng Anh của Tỳ kheo Nanamoli và Tỳ kheo Thanissaro, đoạn cuối dịch là:


"Như vậy, Thế Tôn thuyết giảng. Các tỷ-kheo ấy không hoan hỷ tín thọ lời dạy của Thế Tôn."
("Đó là điều Thế Tôn đã nói. Vì không hài lòng, các Tỷ-kheo không hài lòng với lời dạy của Thế Tôn." -- Bhikkhu Thanissaro
"Đó là điều Thế Tôn đã nói. Nhưng các Tỷ-kheo đó không ưa thích lời Thế Tôn nói." - Bhikkhu Thanissaro. -- Tỳ kheo Nanamoli và Tỳ kheo Bodhi )


Thật ra, trong bản dịch năm 1986, Hòa thượng Minh Châu có chú thích phần này ở cuối bài kinh (trang 19, Trung Bộ Kinh tập I, ấn bản 1986):

"... Các Tỷ kheo không có hoan hỷ khi nghe kinh này, các vị trí này ngu si và tự hào mình sáng cường như đức Phật. Rồi đức Phật giáo Mùlapariyàyajàtaka để làm cho các vị trí này hết sức mạn. Sau đức Phật học kinh Gotamakasutta (A. i. 276) và các chứng quả này A-la-hán..."

Xin xem thêm phần giới thiệu bằng tiếng Anh ("Lời giới thiệu của Dịch giả") dưới đây để hiểu rõ những điều khác biệt đó (và cuốn sách "The Discourse on the Root of Existence", Bhikkhu Bodhi, Buddha Publication Society, Sri Lanka, 1980).
Chân thành cảm ơn anh HDC và nhóm Phật tử VH đã thiện tâm gửi quà tặng ấn tử điện tử.
(Bình Anson hiệu đính, tháng 8-1999, dựa theo bản ngữ Anh “Trung Bộ Kinh”, Tỳ kheo Nanamoli và Tỳ kheo Bodhi dịch, 1995).
Hiệu đính: 10-06-2004

Bản dịch tiếng Anh của Tỳ kheo Thanissaro:

Kinh Pháp Môn Căn Bản

---

Đánh giá bài viết

4.98/32 rates